تحلیل الگوی رشد شهر تهران با رویکرد بوم شناسی سیمای سرزمین

نویسندگان

  • آزاده کاویانی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
  • آزیتا رجبی استادیار دانشکدۀ جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران
چکیده مقاله:

امروزه کلان‌شهرها با دربرگرفتن حجم عظیمی از جمعیت به نقاط کانونی تولید و مصرف بدل شده‌اند. این مسئله از یک سو دلایل رشد و توسعۀ سریع این کلان‌شهرها و مناطق حاشیۀ آنها را فراهم آورده و از سوی دیگر، مخاطراتی را در زمینۀ نحوه و چگونگی این توسعه در برابرشان قرار داده است. بدون شناخت و برنامه‌ریزی دقیق، کلان‌شهرها در پیامدهای منفی خود در حوزه‌های محیط زیست، منابع طبیعی، سلامت انسانی و ابعاد اجتماعی و اقتصادی زندگی شهری غرق خواهند شد. بنابراین، پایش الگوهای فضایی- زمانی رشد شهری دارای اهمیتی حیاتی برای برنامه‌ریزی شهری و توسعۀ پایدار، به‌ویژه در کشورهای در‌حال‌توسعه است. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تغییرات فضایی- زمانی الگوی کاربری/ پوشش اراضی در کلان‌شهر تهران و پیرامون آن در چهار دهۀ گذشته با استفاده از سنجش از دور و رویکرد بوم‌شناسی سیمای سرزمین است. برای تولید نقشه‌های کاربری/ پوشش اراضی از تصاویر ماهواره‌ای لندست استفاده شده است. تحلیل الگوها نیز در قالب رویکرد بوم‌شناسی سیمای سرزمین و با استفاده از متریک‌های فضایی انجام گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که بیشترین افزایش در اراضی ساخته‌شده رخ داده است و فرایند فضایی- زمانی رشد شهری در کلان‌شهر تهران و پیرامون آن شامل سه مرحلۀ اصلی تشکیل هستۀ اولیۀ رشد شهری، پخشایش و هم‌گرایی است. به عبارتی دیگر، رشد شهری در منطقه با شکل‌گیری هسته‌های رشد شروع شده و به‌مرور با رشد این هسته‌ها، در پیرامون آنها لکه‌های شهری جدیدی شکل گرفته است. این لکه‌ها در امتداد هسته‌های اصلی شهری به رشد خود ادامه داده و بسیاری از آنها به هم پیوسته و تشکیل لکه‌های شهری بزرگ‌تری را داده‌اند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل گرادیان الگوی سیمای سرزمین شهری(مطالعه‎ی موردی: شهر اصفهان)

کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهری برای ارزیابی و پایش کارکردهای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎محیطی شهری ضرورت دارد. در این مطالعه از ترکیب روش تحلیل گرادیان و متریک‎های سیمای سرزمین، برای کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهر اصفهان استفاده شده است. بدین منظور نقشه‎ی کاربری اراضی سال 1386 در شش طبقه‎ی انسان‌ساخت، کشاورزی، فضای سبز، بایر، جادّه و رودخانه تهیّه شد. برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت ش...

متن کامل

بررسی ساختار پوشش/کاربری حوزه آبخیز سفیدرود با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

زمینه و هدف: آگاهی از انواع پوشش سطح زمین و فعالیت‏های انسانی در بخش­های مختلف و یا به عبارتی نوع کاربری زمین به عنوان داده­های پایه برنامه­ریزی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است، به طوری که برای استفاده بهینه از منابع طبیعی در روند توسعه پایدار نیاز به شناسایی منابع اکولوژیک در کوتاه‏ترین زمان و کم‏ترین هزینه ممکن احساس می­شود. هدف این مطالعه بررسی ساختار پوشش/کاربری اراضی حوزه آبخیز سفیدرود با اس...

متن کامل

بررسی روند تغییرات پوشش/کاربری سرزمین حوزه آبخیز کرگانرود، با استفاده از سنجه های بوم شناسی سیمای سرزمین

تغییرات پوشش/کاربری اراضی ناشی از فعالیت های انسانی، اثرات گسترده ای بر سیمای سرزمین دارد. درسال های اخیر به دلیل عدم استفاده منطقی، تبدیل و تغییر در نوع استفاده از سرزمین در کشور روند رو به رشدی داشته است. بنابراین با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری سرزمین، آکاهی و شناخت تغییرات سیمای سرزمین در گذر زمان، به منظور طرح ریزی و اجرای مدیریت پایدار سرزمین ضروری اس...

متن کامل

تحلیل گرادیان الگوی سیمای سرزمین شهری(مطالعه‎ی موردی: شهر اصفهان)

کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهری برای ارزیابی و پایش کارکردهای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست‎محیطی شهری ضرورت دارد. در این مطالعه از ترکیب روش تحلیل گرادیان و متریک‎های سیمای سرزمین، برای کمّی‎کردن الگوی سیمای سرزمین شهر اصفهان استفاده شده است. بدین منظور نقشه‎ی کاربری اراضی سال 1386 در شش طبقه‎ی انسان ساخت، کشاورزی، فضای سبز، بایر، جادّه و رودخانه تهیّه شد. برای انجام تحلیل گرادیان دو ترانسکت در جهت ش...

متن کامل

تحلیل کاربری سرزمین در بخش مرکزی گیلان با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین

وضعیت سیمای سرزمین، یکی از عوامل کلیدی انتخاب محل سکونت و فعالیت و رضایت‌مندی مردم است. کاربریِ/پوششِ زمین در سال‌های گذشته بۀ واسطۀ رشد جمعیت و تغییر نگرش مردم تغییرات زیادی داشته است. این تغییرات در استان گیلان به علت شرایط اقلیمی، مرز دریایی، نرخ به طور نسبی بالای رشد جمعیت، مهاجرپذیری و در نهایت تراکم جمعیت و تراکم ساخت‌وساز بسیار محسوس و مستمر است. تغییرپوشش سرزمین منجربه ایجاد پهروشدگی، سور...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 3  شماره 4

صفحات  407- 429

تاریخ انتشار 2015-12-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023